Ook dit jaar kent het NVK Congres weer verschillende keynote sprekers. Op woensdag 14 juni trapt straat- en huisarts Michelle van Tongerloo af met een kritische blik op het zorgstelsel. Van dichtbij ziet ze de verstrekkende gevolgen van de toenemende zorgvraag in combinatie met marktwerking en decentralisatie in de zorg.
Van dichtbij ziet Michelle van Tongerloo de verstrekkende gevolgen van de toenemende zorgvraag in combinatie met marktwerking en decentralisatie in de zorg. Als huisarts loopt ze de gaten dicht voor patiënten die eigenlijk hulp nodig hebben van de GGZ, jeugdzorg, ziekenhuis of verpleeghuis. Overal zijn de wachtlijsten lang, dus kloppen patiënten maar weer aan bij haar. De huisarts is immers hun eerste aanspreekpunt.
Zorg begint steeds meer op intensieve menshouderij te lijken, stelt Van Tongerloo, met zorginstellingen als reparatiefabriek. Menselijkheid is ingeruild voor efficiëntie. De budgetten kloppen, de targets zijn gehaald – dus wat is het probleem? Door de hoge werkdruk en ook door de manier waarop de zorg wordt bekostigd houdt men het graag kort, want ieder consult wordt beloond. Operatie geslaagd, patiënt overleden.
Michelle van Tongerloo pleit voor een andere benadering van de patiënt. De behandeling begint met luisteren, écht luisteren – zoals je hart gevuld moet zijn met bloed om te kunnen pompen, zoals je eerst moeten inademen om weer te kunnen uitademen. Niet de ziekte, maar het verhaal van een patiënt moet centraal staan. In échte gesprekken geven patiënten vaak zelf al antwoorden op hun eigen vragen. Hulpverleners kunnen heel veel problemen níét oplossen. Het blijkt dat huisartsen vaak al na tien seconden een idee hebben wie iemand is en wat het probleem is. Maar Van Tongerloo vindt dat artsen bescheiden moeten blijven. Je weet niet wie er voor je zit. Luister voorbij een oordeel – in de verbinding gebeurt het.
Tot dit inzicht kwam zij doordat zij een jaar lang als eilandarts op Sint Eustatius heeft gewoond – waardoor ze met een andere blik naar de zorg ging kijken. Vanwege de kleinschaligheid van eiland is er veel betrokkenheid: professionele distantie bestaat daar vrijwel niet. Dit kan zo niet, dacht zij eerst. Pas later realiseerde zij zich: die nabijheid heeft nadelen, maar is ook wat wij missen in Nederland. Ze heeft geleerd wat professionele nabijheid is. Door Sint Eustatius realiseerde zij zich dat zij niet altijd vrolijk wordt van de manier waarop we in Nederland leven. De anonimiteit, de afstandelijkheid en het wantrouwen tegenover burgers. Ook ziet zij weinig rust in de maatschappij waardoor weer andere problemen ontstaan.
Beeld: Maartje Brockbernd
